Го предупредил ли некој премиерот дека се изложува себе си на опасност! Имено, Конфуциј вели: „да мислиш, без да читаш, е опасно. Да читаш, без да мислиш, е бесполезно“! Денес постојат мислечки луѓе, кои, не обопштувајќи, ценат дека живееме во предвидлив свет, свет без изненадувања. Лесно е предвидливо – сѐ помалку ќе се чита! Годинешнава збирка „Млади поети“ на Агенцијата за млади и спорт, покрај дневнополитичкиот размер, предупреди и на сеопшта опасност, со алармот во вид на совет од висока државна позиција, кој гласи – не е неопходно да се чита! Во една прилика, премиерот, тогаш како градоначалник, дури демонстративно ми ја врати книгата, која како божикен подарок, му ја бев испратил во општината! Воопшто не носам суд за неговиот морален лик! Само, поборник сум на читањето. Во напредните средини, подарена книга не се враќа! Но, кај нас, луѓето, кои не читаат, настапуваат со убеденост дека се за сѐ во право. Токму таа убеденост ги затвора за изненадувањето и од него произлегувачкиот восхит.
Continue reading “Епископ стобиски Давид: Книгата или трејлерот, прашање е сега?”
Во одредени академски кругови на Европа, особено оние на социјалната теологија со германски бекграунд, веќе циркулираат неколку докторати, кои критички се осврнуваат на сѐ што се случуваше во минативе петнаесетина години, во однос на државниот прогон врз верските слободи на дел од граѓаните на нашава, сѐ уште, делумно слободна држава. Заради историското паметење, некои поглавија со хируршка прецизност ја обработуваат улогата на домашните печатени медиуми при отфрлањето на познатата Нишка спогодба од 2002 година. Пред да стане збор за улогата на весниците во третирањето на теолошките теми, накратко да се потсетиме на Нишката спогодба (2002 г.), во компарација со молбата на МПЦ (2017 г.), Бугарската патријаршија да стане нејзина мајка.
Ако се појде кон Преспа преку стариот пат за Велес, што денес го нарекуваат и ни го наплаќаат како автопат, после исклучувањето кај Градско, брутализмот станува полесно видлив. На друмот се нанижани дупки и нерамнини, како зјапнати закани кон човекот, кој сака да се движи напред. Доколку, пак, патникот продолжи кон Гевгелија, или, уште полошо, ако оттаму се враќа, шансите да биде голтнат, двојно повеќе се зголемуваат. Тотални акциденти демнат буквално насекаде! Оставам ли празен простор, секој читател би можел да ја допише дупката, која живот чини! Но, реченово е доволно индикативно.
Низ сета комплексност на човековото битие, познато е дека се профилираат и следниве два типови луѓе: пчели и муви. Ако на ѓубриштето изникнал цвет, тогаш пчелата го пронаоѓа и црпи само од цветот, без да обрнува внимание на сметот. Сосема спротивно, човекот мува, на ливадата со распослано цвеќе, го бара и се лепи само за изметот. Со овие индикативни зборови на современиот старец, преподобниот Пајсиј Светогорец, несомнено се илустрира еден од постоечките начини на восприемање и интерпретирање на севкупната човекова егзистенција. На пример, непобитен факт е дека се случува да врне дожд. Но, толкувањето на дождот е различно. Еден човек се помрачува затоа што дождот му ја уништува фризурата. Друг човек, пак, на истиот дожд, го издигнува лицето кон небото и со восхит ја прима секоја капка, која, како музика му одѕвонува по образите.
Редовите, кои следуваат, се однесуваат на една, непопуларна, но не и небитна тема. Причината, поради која се нафатив да ја срочам содржинава, е разбивањето на целосната неинформираност на нашето општество за аспектот, кој следува. Без разлика на предочената непопуларност, полезно е, општеството, од елементарна култура, да стекне основни познанија за одредени сегменти, кои се однесуваат на неговото секојдневие.
Слободата на изразот, без сомнеж, е еден од критериумите, според кои се цени човештината на едно општество. За разлика од времето пред интернетот, особено пред социјалните мрежи, денес, неспорно, секој е слободен да биде извор на информирање и јавен дијалог. Но, бездруго, токму тука демне и опасноста за злоупотреба на слободата, за инфицирање со вирусот на нечовештината. Посоченава стварност, уште еднаш го потврдува многуповторуваниот факт, дека вистинската слобода секогаш и истовремено подразбира одговорност, а слободата без одговорност претставува насилство врз другиот!
Се разбира, постојат исклучоци, но начелно, не сум се осврнувал на дневнополитичките настани, сами по себе. Пристапот, кој се трудам да го негувам, и, само заради сопствено ориентирање го именувам со синтагмата критичка гносеологија, секако нуди поглед и на ежедневното. Зошто го велам реченово? Периодов, не ретко, и со право се зборува за нестварно големите патни трошоци на пратениците, за шундот од српски турбо фолк и сличните мизерии, кои го чинат нашето денешно општествено милје. Граѓаните се загрижени за расчистување со македонскиот примитивизам и самодоволност. Но, мизеријата има подлабок корен. Смрдежот доаѓа од главата, согласно на пословицата, и тој повеќе не може да се сокрие. Насекаде мириса непријатно. За што точно станува збор?
За еден, сѐ уште нерешен, но не и нерешлив проблем, ќе зборувам отворено и, бездруго, добронамерно, бидејќи јавноста има право детално да знае на кој начин власта го оцрнува образот на нашето општество во очите на напредните демократии. На сите ни е познат слоганот со кој владеачката партија ги доби изборите: „живот за сите“! Актуелниов претседател на владата, во мај 2017 г., најавувајќи ги внатрешните реформски процеси, настапи со зборовите дека ќе составува, а нема да крши, дека земјата е зрела за водење нов начин на политика и ќе биде држава на сите граѓани, завршувајќи со клучната реченица: подавам рака кон секого.
Информативниот портал Плусинфо има нов изглед: 
Во нашето општество, при пречкањата на разни рамништа, честопати, на адресата на соговорниците се прицврстуваат токму следниве етикети: вие сте фашисти, или, вие сте комунисти. Без задлабочено согледување на значењето на овие изрази, постои опасноста тие да се покажат само како излитени фрази, со кои соговорникот ќе ја запечати сопствената површност при поимањето на политичката философија. Во продолжение ќе бидат поставени неколку сцени, кои од различни агли ќе се осврнат на предоченото.
На префинетиот рачен вез на домашната културна сцена, од неодамна се наоѓа уште едно неодминливо монистро од книжевно богатство. Пофалба е и за нашиот нормативен јазик! „Книга на записите“ (Макавеј, Скопје, 2016), е првото дело од областа на политичката философија во древната Кина. Накусо речено, ова дело, преку историската парадигма на првите три кинески династии, дава согледба на политичкото дејствување на човекот во светот. „Книга на записите“ е составен дел на класичниот конфуцијански книжевен канон и претставува компилација на историско-политички текстови, кои датираат од периодот помеѓу 11 и 7 век, пред Христа. Вдахновениот превод на книгата од древнокинески на македонски јазик, предговорот, белешките, прилозите и хронолошките табели ги има направено пекингшкиот докторанд Игор Радев, кој, патем речено, од древнокинески има преведено збир на битни наслови, без кои е невозможно да се замисли една современа култура. Реченово сведочи дека имаме соодветен кадар од областа на кинеската филологија и синологија (Радев и неколкумина други), но, за жал, сѐ уште немаме одговор зошто до ден-денешен ниту една високообразовна институција кај нас нема катедра по кинески студии (јазик, култура, историја)! Предоченово ќе остане тема за посебен осврт!
Бездруго, при ниту една околност не би го апсолутизирал мојот впечаток! Но, за да не ја доживее полнотата оној пророчки стих, кој и нас нѐ опишува како земја на паралелни монолози, ќе се обидам, и тука, да се впуштам во дијалог. За каков разговор станува збор? Го изложувам едноставното искуство: сѐ почесто се среќавам со многу умни луѓе, и, без да прашувам, без да се интересирам, низ нашите беседи, соговорниците се ползуваат со исказот (со помодарски призвук), та повремено, секој од нив, ќе рече: јас сум агностик! Признавам, таквото изјаснување честопати ми создава недоумица, бидејќи определбата: агностик, не можам да ја поврзам со богатството од знаења на луѓето со кои зборувам. Зар, денес, незнаењето го собира и му дава сила на овој народ! Затоа ли малку нешта успеваат! Од кога незнаењето се смета за доблест!
Со восхит ги исчитав редовите на нашиот познат новинар, публицист и пратеник г. Веле Митаноски (Зошто СПЦ „цртала“ по два записника за односите со МПЦ – јавен и таен!?, „Слободен печат“, 03. 02. 2018), содржина во која сум прозван, та веднаш да одговорам.
Пред сѐ, нужно е да се знае дека православната црква како conditio sine qua non ја смета благодатта, која непрекинливо се предава преку чинот на ракополагање епископи, од апостолско време до денес. Без сочувување на тој континуитет, не би можела да биде црква! Затоа, сега, нема детално да се осврнувам на разговорот, кој на 10 Мај 1947 г., го водеа патријархот српски Гаврил, генералот Љубодраг Ѓуриќ и Лазар Колишевски. Сум имал можност да ги прегледам записниците од средбата. Но, од суштинско значење е да нагласам дека и пред седумдесет години, на насилничкото барање на Колишевски да му ракоположи епископи за МПЦ, одговорот на патријархот бил смирен и недвосмислен: црквата нема физички средства да го спречи насилието, кое на црковен план се случува во НРМ со МПЦ. Истовремено патријархот му предочил на Колишевски, дека ниту една православна црква не може и никогаш нема да признае одметничка авантура, каква што е оваа на МПЦ!
Сета ноќ ја минав во исчекување. Како човек, кој денот го престојува на порти да би ги пресретнал најмилите свои, да би се ослободил од сите потајни стравови. Тие не доаѓаат! Времето почнува да се растегнува и полека да паѓа, како тенката нишка на стопениот шеќер, со кој ќе бидат обвиени зашеќерените јаболка.